Pamiętacie wpis odnośnie dbconf 2015 i 69 spotkania Wrocławskiego JUG'a? Pisałem wtedy o moich wystąpieniach w ramach konferencji dla bazodanowców, jak i w ramach WrocJUG. Temat ten sam, tylko zakres trochę inny.
Dzisiaj znów o tym piszę, bo pojawiło się nagranie z dbconf, które prezentuję poniżej:
Pojawienie się tego nagrania zmotywowało mnie do umieszczenia w końcu swojego wystąpienia na ten sam temat w rozszerzonym wydaniu z WrocJUG. Jeżeli po obejrzeniu pierwszego filmu Wam mało, to możecie obejrzeć wydanie poniżej. Jakościowo jest co prawda trochę gorsze, ale tak niestety GoPro nagrywa w niedoświetlonym pomieszczeniu. Kamera jest raczej przystosowana do alpejskiego słońca, niż do ciemnego pomieszczenia. No i dźwięk gorszy z powodu obudowy. Musiałem również wyciąć kilka sekund w początkowych minutach, jak miałem problemy z mikrofonem. Mam nadzieję, że to nie wpłynie na odbiór merytoryczny.
W weekend 5-6 marca 2016 miałem zaszczyt po raz drugi uczestniczyć w konferencji Chamberconf, którą również organizowałem. Rozpoczęliśmy już w piątek od pre-party. Kto chciał, mógł przyjechać wcześniej i już zacząć integrację z innymi uczestnikami. Bo głównie o to w tej konferencji chodzi, aby integrować się, poszerzać swoje horyzonty myślowe oraz wymieniać się doświadczeniami. W tym celu nie przekraczamy liczby 90 uczestników i spotykamy się daleko od miejskiego zgiełku, aby nic nie rozpraszało naszej uwagi. Dodatkowo zwiedzamy zamki - w końcu całkiem sporo ich na Dolnym Śląsku. Tym razem byliśmy w Pałacu Łagów pod Zgorzelcem. Miejsce trochę awaryjnie wyszło, ale nie było na co narzekać.
Po pre-party i krótkiej przerwie na sen, przyszedł czas na pierwszy dzień. Po krótkim przywitaniu uczestników pierwszy na scenę wszedł Jarek Ratajski z tematem "ScalaJS i architektura #noserver". Prelegent opowiadał, jak to dojrzewał jego pomysł, aby robić aplikacje internetowe bez serwera. Na początku był trochę hejt na REST’a, bo przykładowo czym jest nawiązywanie znajomości na facebooku? PUT czy POST?
Jarek pracując jakiś czas temu mocno z frontendem, mockował backend i te wydmuszki szły do klienta. Można w ten sposób już sporo przetestować (w sensie UX'a) i mieć szybki feedback od klienta. Skoro to już jakoś działa, to co jeszcze trzeba było dorobić aby można było używać?
Następnie było trochę o ScalaJS. Jest to kompilator, a dokładniej transpiler (czyli kompilator jednego języka programowania w drugi) Scali do JavaScriptu. Zyskujemy silne typowanie, wykrywanie literówek w nazwach i inne. Działa z bibliotekami JavaScript'owymi jak React czy AngilarJS. Jarek przekonywał nas, że warto wybrać to narzędzie, jeśli zespół zna Scalę, a musi robić frontend w JavaScripcie. Ale teraz mamy już ECMAScript 6 i TypeScript, więc wybór nie jest już taki oczywisty dla pozostałych niescalowych developerów.
Ale mniejsza o technologie wykonania, liczy się pomysł. Jarek pokazał na przykładzie czata (standardowy przykład tego typu problemów), jak można go zrealizować w trochę inny sposób. Może być wiele niewielkich serwerów (node’ów, aktorów) z których korzystają końcowi użytkownicy, którzy generują eventy. Zdarzenia, zależnie od logiki aplikacji, są zapisywane na node’ach. I teraz potrzeba, aby te node’y się wymieniały informacjami bezpośrednio, lub za pomocą dedykowanych do tego węzłów.
Demo wyszło bardzo fajnie. Prelegent pokazał, co się stanie, gdy wszystkie węzły padną i jak większości użytkownikom wyczyści się local storage w przeglądarce. Wystarczy, że jeden będzie miał te dane u siebie i gdy serwer wstanie to sobie odtworzy poprzedni stan. Gdy kolejne węzły się dołączą, to u nich też się to odtworzy i zapisze się w lokalnej pamięci w przeglądarce. I gdy teraz te poszczególne węzły będą działały na maszynach użytkowników, to można w całości, albo prawie w całości zrezygnować z serwerów.
Jarek fajnie opisał, jak mogło by to działać na przykładzie Wikipedii. Każdy wchodzący na stronę / podstronę miały zapisane u siebie te artykuły, które przeglądał. I jak ktoś będzie chciał przeglądać jakiś artykuł, to go ściągnie od innego użytkownika i też będzie miał kopie u siebie. W takiej konfiguracji mogły by zaginąć stare, mało popularne artykuły. Ale skoro nikt tego dawno nie czytał, to widocznie nie jest jakoś specjalnie potrzebne ;)
Jarek opowiadając o swoich przemyśleniach, doszedł do wniosku, że implementując to podejście to chyba (albo prawie na pewno) na nowo napisał model aktorowy. W takim systemie jeszcze sporym wyzwaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa, ale da się to zrobić. Fajny był przykład o myśleniu o koncie w banku w skali galaktycznej. Jarek jeszcze bardzo polecał filmiki pana: Haoyi Li odnośnie ScalaJS. Ja chwilę ten: SBTB 2014, Haoyi Li: Cross-platform development with Scala.js oglądałem.
Jako następny na scenie pojawił się Artur Suchwałko z tematem "Budowa modeli predykcyjnych w R". Artur jest organizatorem grupy Data Science Wroclaw. Artur pokazał co można robić w języku R. Za pomocą niewielu linijek, można sobie przeanalizować pewien zbiór danych, aby odpowiedzieć (albo chociaż próbować) na jakieś pytanie biznesowe. Dane trzeba sobie wcześniej jakoś przygotować, zrozumieć, wyczyścić (np. zapchać czymś, gdy brakuje wartości), zanalizować, utworzyć cechy pochodne (kombinacja podstawowych), wybrać cechy, model i ocenić jakość. Do tego wszystkiego można zapiąć język programowania R, który jest obecnie standardem w bioinformatyce. Tak mówi Wikipedia, więc to prawda ;-) A wszystko ponoć za sprawą projektu bioconductor.org. Konkurencją dla R jest Python jak i komercyjne narzędzia jak: SPSS, SAS, RapidMiner, Statistica.
Wykład był fajny, poszerzający horyzonty myślowe. Warto uczestniczyć w trakcie konferencji na takich prelekcjach, bo w domu / w pracy niekoniecznie będzie czas na poznanie takich narzędzi. Jak dla mnie łatwość (a może szybkość) z jaką R radzi sobie z wizualizacją jakiś analiz była zaskakująca. Trzeba jednak mieć wg. mnie sporą wiedzę z zakresu statystyki, aby się zajmować tego typu problemami.
Po wykładzie Artura nastał czas na część, za którą byłem w dużej mierze odpowiedzialny, czyli Pecha Kucha. Formuła polega na pokazaniu 20 slajdów gdzie każdy przeskakuje co 20 sekund. Jest więc niecałe 7 minut na przedstawienie swojego tematu. Było to po raz pierwszy w Polce na konferencji IT na taką skalę, bo wystąpiło 11 osób. Podobno wcześniej ktoś coś pojedynczo próbował robić - ale tylko podobno. Tematyka była dowolna, choć w większości przedstawiane tematy były techniczne, lub półtechniczne. Po rozmowie z uczestnikami okazało się, że forma ta bardzo im przypadła do gustu. A jak kogoś temat nie interesował, to mu nie było żal tak krótkiego czasu. Mam nadzieję, że ta formuła na stałe zagości do polskiego światka IT.
Nie będę tu opisywał wszystkich prezentacji, wszystkie dały radę mniej lub bardziej. Jako że trzeba się chwalić, to napiszę o swojej prelekcji. Jako jedyny miałem temat totalnie nietechniczny, ani nawet nie miękki. Po prostu zachęcałem uczestników do morsowania, czyli kąpieli w lodowatej wodzie w otwartych zbiornikach wodnych. Poszło mi chyba całkiem nieźle, bo publika się śmiała parę razy jak i później uczestnicy do mnie podchodzili na unconference pogadać. Zarzucić sobie mogę trochę „tańczenie” na scenie, co jest wytykane jako błąd w podręcznikach do wystąpień publicznych. Chyba też za mało miałem kontakt z publicznością, bo często patrzyłem na ekran komputera jak i na małe ściągi - aby wiedzieć co będzie na następnym slajdzie. Będzie to widać na nagraniu za rok ;)
Później była przerwa obiadowa, a po niej kolej na rzeźnika, czyli Marcina Rzeźnickiego z tematem "Fun with Arrows". Niestety więcej nie pisałem w Scali niż pisałem, temat mnie wymęczył i nie dałem rady być do końca. Był to zaawansowany wykład, możliwy do strawienia przez osoby mające już wcześniej kontakt z tematem. Zamiast tego IT Arystorkacja mogła się pobawić:
Film zamieszczony przez użytkownika Ola K. (@akunysz)
Ostatni wykład pierwszego dnia (jak i całej konferencji) był Jarka Pałki pt. "Tęcza, kucyki i Equestria i co to wszystko ma wspólnego z programowaniem”. Czyli było o języku Pony.
Pony to język kompilujący się do natywnego kodu z niewielką pomocą Low Level Virtual Machine (LLVM). Jest tworzony w C/C++. Język dużo naobiecał, a najbardziej Jarek skupił się na Capabilities, czyli prawach dostępowych do obiektów. Jest zdefiniowanych 6 poziomów: iso (Isolated), val (Value), ref (Reference), box (Box), trn (Transition ), tag (Tag). Dzięki temu, na poziomie języka / kompilacji mamy kontrolę, czy dany kawałek kodu może odczytywać lub zmieniać wartość. Są pewne regóły kiedy referencja się przekształca z jednego typu na inny. Koncept bardzo mi się podoba, mimo że go jeszcze nie zrozumiałem, ale generalnie pozwala nam to na łatwiejsze pisanie aplikacji bezpiecznych wielowątkowo. Ponadto model aktorowy jest wbudowany w język. Aby coś więcej się dowiedzieć o języku warto przejrzeć prezentację My Little Pony - Codemesh 2015.
I to tyle jeśli chodzi o wykłady. Później była kolacja i unconference, czyli zapisaliśmy na karteczkach tematy o których chcielibyśmy porozmawiać i przylepiliśmy na drzwi. Po pogrupowaniu tematów zostały one przydzielone do stołów i już ludzie zaczeli dyskutować i przesiadać się między stolikami. Trochę osób podchodziło do mnie pogadać o morsowaniu i tak m.in. dowiedziałem się o panu Porfirii Ivanov. Gościu był rosyjskim mistykiem, który nawoływał do nawiązywania bliższego kontaktu z naturą poprzez zrzucenie ubrań w czasie gdy jest zimno. Uskuteczniał polewanie się zimną wodą w zimie na powietrzu jak i kąpiele w takiej wodzie. Próbował też leczyc ludzi, Kościół Prawosławny uznał go za heretyka, a na koniec skończył w szpitalu psychiatrycznym. Poczytałbym coś więcej, ale na Wikipedii sensowny artykuł jest po rosyjsku ale ja не понимаю.
Nocne rozmowy uczestników (zainicjowane unconference) trwały bardzo długo. W niedzielę zaczął się dzień warsztatowy. Do wyboru był LeanPoker, Hackergarten i RoboCode. Pierwszy z nich polegał na implementacji algorytmu grającego w pokera. Celem nie było pisanie testów, ani praca w parach, tylko dostarczenie jak najszybciej działającej wersji algorytmu i ulepszanie jej wraz z biegiem czasu. Warsztat ten potrwał najdłużej ze wszystkich.
Ja wziąłem udział w Hackergarten. Zabawa polega na zaangażowaniu się w jakiś projekt Open Source i stworzenia Pull Request’a. Ja pomagałem Patrykowi i Rafałowi porozwijać IceBoar’a. Pomagałem im z setupem projektu i dostałem dzięki temu feedback, jak go można ulepszyć. Udało się stworzyć PR, ale jeszcze go nie akceptowałem, bo wymaga kilku poprawek.
Później jeszcze chciałem zaangażować się w walki czołgów (RoboCode), ale zostało mało czasu, więc trochę pomogłem Piotrkowi patrząc przez ramię. Podczas finałowej rozgrywki jego czołg wygrał. Dla 3ch pierwszych miejsc znalazły się nawet nagrody, ale nie powiem przez kogo ufundowane, bo konferencja była bez sponsorów ;-)
Podsumowując, konferencja bardzo się udała. Miejsce konferencji okazało się bardzo fajne i uczestnicy bardziej sobie chwalili niż zamek w Mosznej (przynajmniej jeśli chodzi o noclegi). Miały być 3 warsztaty i tyle ich było. Co prawda zamiast Scalatrona był RoboCode, ale i tak było fajnie. No i Pecha Kucha wyszła wspaniale.
Z minusów, to ludzie trochę narzekali na kolację w ramach pre-party. Niektórzy później przybywający do pałacu nie mieli już co jeść :-( Następnym razem trzeba zrobić konferencję od razu z pre-party bo i tak większość ludzi przyjechała już w piątek. Co do Pechy Kuchy, to jednak zabrakło dyskusji od razu po każdym wystąpieniu. Po 11 szybkich prezentacjach ludzie już zapominali co było wcześniej i o co chcieli zapytać.
Mam nadzieję, że za rok znów się spotkamy, a konferencja będzie jeszcze lepsza.
W poprzednim wpisie opowiedziałem o kłopotach na jakie możemy natrafić korzystając z technologi Java Web Start. Przede wszystkim nie mamy pewności na jakiej wersji Wirtualnej Maszyny Javy użytkownik uruchomi naszą aplikację. Musimy również podpisywać nasze aplikacje i działają one w piaskownicy web starta (proces javaws lub jp2launcher). Ale oto przedstawiam rozwiązanie części z tych problemów:
IceBoar to mój pierwszy projekt Open Source, który wylądował w repozytorium maven central. Dodatkowo był on finansowany i pisany na zlecenie Roche, więc mamy połączenie przyjemnego z pożytecznym.
Co robi IceBoar? Najłatwiej wyjaśnia to poniższy diagram ze strony projektu.
Gdy użytkownik kliknie linka na stronie www, ściągany jest plik JNLP. Zamiast uruchamiać od razu docelową aplikację, uruchamia on Ice Boar’a. Ten najpierw ściąga spakowaną Wirtualną Maszynę Javy (musimy ją wcześniej sami przygotować i udostępnić do ściągnięcia). Następnie rozpakowuje ją (ale nie instaluje w systemie), ściąga docelową aplikację wraz z zależnościami i uruchamia ją. Aplikacja jest już uruchamiana po za procesem web start’a (javaws / jp2launcher), więc IceBoar może zakończyć swoje działanie.
Podoba się? Mam nadzieję, że tak!
Dodatkowo zaimplementowałem mechanizm cache’owania ściąganej JVM’ki i rozpakowanej JVM’ki. Dzięki temu kolejne uruchomienie nie będzie musiało ponownie pobierać tego pliku. Będzie to tak długo działać, dopóki ktoś nie wyczyści katalogu temp.
Pobierane JAR’y są chache’owne z automatu przez mechanizm czystego web start’a, więc nie trzeba było tego implementować. Co prawda w logu wypisuje się, że je pobiera, ale tak na prawdę są one brane z cache’a web starta. Wystarczy porównać czasy pierwszego i drugiego uruchomienia.
Jak zacząć przygodę z IceBoar’em? Sugeruję przyjrzeć się przykładowemu projektowi: ice-boar-demo. Nie korzysta on co prawda z Webstart Maven Plugin’a i setup jest trochę czasochłonny (patrz Readme), ale prezentuje dokładnie to co potrzeba. Może kiedyś zrobię przykładowy projekt ze wspomnianym Maven’owym plugin’em. Kwestia tylko gdzie i czy można udostępniać spakowane JRE?
Tak więc zachęcam do przeglądania kodu, testowania, zgłaszania błędów, Pull Request’ów i dzielenia się feedbackiem. Wszystko jest mile widziane.
TL;DR Jeśli nie korzystałeś nigdy z technologi Java Web Start (pliki JNLP) i jeśli nie musisz tego robić, to spokojnie możesz nie czytać dalej - nie obrażę się. Jest to zamierająca technologia i niedługo nie będzie wspierana w nowszych przeglądarkach (zobacz: The Final Countdown for NPAPI). Jeśli jednak korzystałeś / musisz skorzystać z tej technologi, to pewnie [mam nadzieję] dowiesz się czegoś ciekawego z tego i kolejnych artykułów.
Powinniście kojarzyć powyższy widok. Zazwyczaj korzystamy z Java SE API, natomiast Web Start jest zdefiniowany trochę wyżej po lewej, zaraz koło Applet'ów - a to nie wróży nic dobrego.
Java Web Start pozwala nam na uruchamianie javowych aplikacji standalone, bezpośrednio po kliknięciu na link’a na stronie www. Nie jest potrzebna żadna instalacja. Jest to wygodny sposób na dystrybuowanie wśród użytkowników najnowszej wersji naszego oprogramowania standalone - wejdźcie na stronę X, kliknijcie link Y i uruchomi się najnowsza wersja oprogramowania z którego [niestety] musicie korzystać. Jest to coś innego niż aplety, bo aplikacja uruchamia się po za przeglądarką.
Jak to działa? Po kliknięciu na link ściągany jest plik JNLP, który jest on w formacie XML’owym. Generalnie plik ten zawiera informację, co ma uruchomić, skąd pobrać JAR’y, parametry uruchomieniowe itd. Aby całość zadziałała, musimy mieć jakąś Javę zainstalowaną na docelowej maszynie klienckiej.
Tyle teorii. Moim zdaniem, ta technologia świetnie sprawdza się z tutorialem do Swinga, gdzie za pomocą jednokliku możemy odpalić przykład ze strony i zobaczyć efekt. Wystarczy kliknąć na poniższą ikonkę:
I to by było na tyle. Jeśli chodzi o jakieś bardziej skomplikowane aplikacje, to już może nie być tak różowo. Oracle nigdy jakoś szczególnie nie dbał o jakość tej technologii, czasem wprowadzał niekompatybilne zmiany, zaostrzał security itd.
Największą jednak bolączką programistów zmuszonych do korzystania z tej technologi jest niepewność, na której wersji wirtualnej maszyny Javy będzie odpalona aplikacja. Póki jest to proste demo (tutorial do Swinga), to żadnych problemów nie powinno być. Gdy jednak stworzyliśmy kolosa, który z jakiś powodów działa tylko na konkretnej wersji JVM’a, to zaczynają się schody.
Gdy zdefiniujemy w naszym pliku JNLP, że aplikacja ma się odpalić na Javie 1.7, a user będzie miał zainstalowaną Javę 1.8, to może zobaczyć poniższy komunikat:
Ten i inne screeny otrzymałem grzebiąc w plikach JNLP edytora UML’a: ArgoUML, udostępniającego link do uruchomienia za pomocą Web Start'a.
Czyli aplikacja w tym wypadku uruchomi się na Javie 1.8. W przypadku, gdy mamy w systemie zainstalowane kilka wersji Javy, to użytkownik będzie miał możliwość wyboru, na której się uruchomi.
Jeszcze innym problemem, może być posiadanie przez użytkownika starszej wersji Javy. Jeśli zdefiniujemy, że aplikacja ma się tylko odpalać na wersji 1.8.0_50, a będziemy mieć zainstalowaną starszą (1.8.0_28), to dalej nie mamy pewności, na której się uruchomi - patrz komunikat poniżej.
Jak dobrze pamiętam, to jeszcze jest możliwość, że Web Start będzie próbował ściągnąć nowszą wersję JRE i zainstalować. Jest to spory problem w dużych firmach, gdzie korpo ludki mogą nie mieć (albo raczej nie powinni mieć) uprawnień do instalowania nowych rzeczy na swojej maszynie.
Inną niedogodnością jest jeszcze konieczność podpisywania swoich aplikacji. Od którejś wersji Javy, własne certyfikaty (self signed) są z domysłu blokowane. Trzeba więc albo zdobyć porządny certyfikat od zaufanego wystawcy (czytaj zapłacić), albo skonfigurować userom maszyny tak, aby mogli otwierać aplikacje z zaufanych źródeł.
Jak widać jest sporo tej babraniny, aby całość doprowadzić do ładu i składu. Spójrzmy zatem na kolejne fragmenty przykładowego pliku JNLP. Pozwoliłem sobie bazować na pliku z ArgoUML, ale dorzuciłem też parę ciekawych rzeczy, których tam nie ma zdefiniowanych.
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<!-- JNLP File for launching ArgoUML with WebStart -->
<jnlp
spec="1.0+"
codebase="http://argouml-downloads.tigris.org/maven2"
href="http://argouml-downloads.tigris.org/jws/argouml-latest-stable.jnlp">
Całość będzie zawierać się w tagu jnlp. Możemy w nim zdefiniować atrybut codebase, który będzie naszym bazowym URL’em przy pobieraniu JAR’ów.
Bardzo ciekawy jest atrybut href. Jeśli jest on zdefiniowany, to po uruchomieniu pobranego pliku JNLP (czy to w przeglądarce, czy bezpośrednio z dysku), to Web Start pobierze ten plik jeszcze raz ze zdefiniowanego tutaj adresu i jego będzie interpretował! Jeśli wprowadzimy jakieś zmiany lokalnie w pliku JNLP, ale będzie istniał atrybut href, to nic nam to nie da! Dla celów produkcyjnych warto ustawić ten parametr, na pewno utrudni on życie początkujących hackerom.
Dalej mamy definicje, które są gdzieś tam wyświetlane podczas uruchamiania aplikacji, czyli tytuł, wydawca, strona domowa, opis, ikonka itp. Ostanie ustawienie (offline-allowed) definiuje nam, że docelowa aplikacja może działać, gdy nie mamy połączenia z netem. Jest jeszcze możliwość tworzenia skrótu na pulpicie, menu start i inne pierdoły.
<security>
<all-permissions/>
</security>
Tutaj definiujemy, co nasza aplikacja może, a co nie. Jeśli jest to okienko swingowe z tutoriala, to nic nie potrzebujemy. Gdy chcemy zapisywać pliki na dysku itp, to potrzebujemy dostęp, najlepiej do wszystkiego. Dokładnie takie same seciurity (ale w trochę innej formie zapisu), musi być zdefiniowane w Manifeście w JAR’ze zawierającym klasę, którą będziemy uruchamiać (z metodą main()).
Następnie mamy definicję na jakiej wersji Javy ma być odpalona docelowa aplikacja. W specyfikacji 6.0 JNLP zamiast „j2se" może pojawić się „java".
Wersja może być zdefiniowana na wiele sposobów. Możemy podać dokładnie (np.: 1.7, 1.4.2, 1.4.2_04, 1.5.0-beta2), albo większe równie niż (np.: 1.5+, 1.4.2+). Można również podać kilka wersji kolejno wg. preferencji.
Gdy chcemy jakiejś egzotycznej wersji, musimy podać atrybut href.
Na koniec możemy jeszcze zdefiniować ustawienia pamięci i przekazać jakieś flagi do JVM’a.
Dalej definiujemy nasze zależności, które Web Start ma ściągnąć. Zależności są cache’owane, więc jak podbijamy wersję biblioteki, to warto zmienić nazwę pliku. Gdy nie podamy pełnej ścieżki do pliku, to będzie ona budowana na podstawie codebase (w tag’u jnlp).
W ten sposób definiujemy sobie właściwości wspólne dla wszystkich platform. Muszą one jednak się zaczynać od "javaws." lub "jnlp.”. Ta powyższa definicja z ArgoUML wg. mnie nie zadziała. Jeszcze niektóre predefiniowane propertisy (np.: http.agent, http.keepAlive) można zdefiniować w ten sposób.
To były właściwości wspólne dla wszystkich systemów operacyjnych. Mamy jeszcze możliwość zdefiniowania właściwości specyficznych dla konkretnej platformy, np.:
Tutaj możemy dodatkowo przekazać argumenty do aplikacji. Pełen opis tego co możemy zrobić w pliku JNLP można znaleść tutaj: JNLP File Syntax.
I to już wszystko jeśli chodzi o sam plik JNLP. Przygotowujemy taki plik, wrzucamy na serwer, umieszczamy do niego link, podpisujemy nasze JAR’y, robimy je możliwe do ściągnięcia i już możemy cieszyć się Web Startem. Brzmi prosto, ale na pewno takie nie jest. W kolejnym artykule opiszę, jak można sobie trochę ułatwić życie.
Mateusz na początku przedstawił ciekawą historię, odnośnie tego, dlaczego się zainteresował cache’m i kiedy został zdefiniowany standard JSR-107 - JCache. Fajnie się całość zbiegła z datami z filmu "Powrót do przyszłości", co prelegent dobrze wykorzystał na slajdach.
Mateusz bardzo fajnie przedstawił na diagramach sekwencji różne techniki działa cache'a:
Cache Aside
Read Through
Write Through
Write Back
Write Behind
Refresh Adead
Pierwsze trzy techniki z pośród wymienionych są zdefiniowane przez standard JSR-107, a pozostałe są wspierane dodatkowo przez niektóre implementacje.
Cache Aside jest najprostszy. Klient (aplikacja) sprawdza najpierw, czy wartość jest dostępna w cache’u. Gdy nie, to aplikacja sama odczytuje wartość ze źródła prawdy (dysku, bazy danych, etc.) i jeśli chce, to ją wrzuca do cache’a.
W metodzie Read Through to cache, a nie aplikacja kliencka, jest odpowiedzialna za odczyt wartości ze źródła prawdy i jej zapamiętaniu u siebie na później.
W podejściu Write Through to cache zapisuje wartość do źródła prawdy (synchronicznie) i zapamiętuje u siebie.
Write back zapisuje dane do źródła prawdy, dopiero wtedy gdy dana wartość jest usuwana z cache’a. Podejście to jest często stosowane w procesorach (L1, L2 cache) i wartości te mogą być niespójne ze źródłem prawdy (pamięć RAM). O unieważnieniu cache’a decyduje cache provider.
Przy Write behind klient zapisuje do cache’a i cache asynchronicznie rozpoczyna zapisywanie do źródła prawdy. Gdy w międzyczasie, ktoś będzie chciał odczytać wartości, to dostanie je bezpośrednio z cache’a.
W ostatniej metodzie Refresh Ahead cache decyduje podczas odczytu, czy wartość trzeba odświeżyć, czy nie.
Dalej było jeszcze o 3ch rodzajach operacji jakie mogą być wywoływane na cache’u:
Pessimistic locking
Lock free
Optimistic locking
ale tu już nie będę przedstawiał, które są które.
Bardzo fajna, mięsista prezentacja. Uwagi odnośnie sposobu prezentowania przekazałem wieczorem bezpośrednio Mateuszowi.
-XX:+UseG1GC, Jakub Kubrynski
Następnie Jakub Kurbyński ładnie omówił Garbage collector G1, który na być domyślny w Javie 9. Prelegent fajnie przeszedł przez to w jaki sposób jest zorganizowana pamięć w Javie i jakie to ma konsekwencje dla algorytmów odśmiecania. Stopniowo powoli odkrywaliśmy nowe pomysły w sposobach organizacji pamięci i algorytmów odśmiecających.
W G1 mamy wiele faz, ale dokładniej były omawiane 4:
Young GC
Concurrent cycle
Mixed GC
Full GC
Young GC to odśmiecanie młodej generacji, odpalane po zapełnieniu wszystkich regionów typu Eden. Jest ono wykonywane równolegle i zatrzymuje naszą aplikację. Concurrent Cycle bazuje na wynikach poprzedniej fazy i stara się znaleźć regiony łatwe do odśmiecenia i je oznacza. Mixed GC uwalnia te obszary z poprzedniej fazy. Czyści on pamięć zarówno z młodej generacji, jaki i starej. Najgorzej, gdy dojdziemy do Full GC (jak go zobaczymy w logach), gdyż on odśmieca całą pamięć i zajmuje sporo czasu, bo wykonuje się jednowątkowo. Powinniśmy tego unikać.
Fajne było podsumowanie, jak tuningować G1. Najlepiej ustawić:
-XX:MaxGCPauseMillis=250
lub na inną empiryczną wartość. Wtedy G1 będzie starał się nie przekroczyć zadanego czasu na odśmiecanie. Oczywiście gdy wartość będzie zbyt mała to się to nie uda. Złą stroną tuningu jest natomiast ten slajd:
czyli flagi których należy się wystrzegać ;)
Jeszcze inne dobre praktyki to:
A do przeglądania logów warto skorzystać z GCViewer, JVisualVM i Mission Control.
Nagranie z Confitury, polecam sobie obejrzeć:
Później była przerwa obiadowa, po której na prezentację Tomka Dziurko "Brzydka Pani od HR radzi…” po raz N-ty nie chciało mi się iść (widziałem na YT), a konkurencyjny temat mnie nie zachęcił. Filmik z prezentacji Tomka poniżej:
Liquibase - zarządzanie zmianami w relacyjnych bazach danych, Marcin Stachniuk
W kolejnym slocie przyszedł czas na moją prezentację. Grono zainteresowanych było niewielkie, bo w drugiej sali w tym czasie mówili o mikroserwisach po raz 144. Slajdy (trochę zaktualizowane od ostatniego razu) poniżej.
Ze zmian (po za kolorkami dopasowanymi do konferencji) to istnieje łatwiejszy sposób na wprowadzenie Liquibase'a do istniejącego projektu, niż ten który przedstawiałem na WrocJUG'u. Można skorzystać z komendy changeLogSync, która to tworzy i wypełnia danymi z changelog'a tabele potrzebne do działania biblioteki (DATABASECHANGELOG i DATABASECHANGELOGLOCK), a same zmiany nie są wykonywane. Po więcej szczegółów zapraszam na stonę Liquibase'a: Adding Liquibase on an Existing project.
Drugą wartością dodaną do prezentacji jest moje subiektywne porównanie Flyway'a i Liquibase'a, ale kot nie był niech żałuje. Java 9, Arkadiusz Sokołowski
Prelegent pokazał parę nowości które nas czeka w kolejnej wersji Javy. Było oczywiście o REPLu i modułach, czyli projekcie Jigsaw i jak to na nas wpłynie. Prezentacja była ok, ale gdzieś już coś o nowościach słyszałem...
Java developer meets AngularJS/JavaScript: real-world projects’ experiences, Marek Matczak
Prelegent pokazywał z początku popularność różnych języków programowania, gdzie górował JavaScript i Java. Marek proponował te dwa języki do obecnych projektów, a dokładniej Spring-Boot’a i AngularJS’a.
Prelegent przedstawił, jakie są możliwości połączenia tych dwóch światów, od strony budowania aplikacji. Jedno podejście, to łączenie części frontend'owej z buildem Maven’owym. Można do tego wykorzystać maven-assembly-plugin, który buduje zzipowaną aplikację kliencką, a później za pomocą exec-maven-plugin można uruchomić node.js’a. A całość do WAR’a można wrzucić za pomocą: maven-war-plugin’a.
Drugie podejście proponowane przez Marka to wykorzystanie exec-maven-plugin’a do budowania frontendu w trakcie fazy generate-sources. Zasoby te wrzucamy do src/main/resources/static, czyli tam gdzie standardowo Spring Boot się ich spodziewa.
Warto też na przyszłość przyjrzeć się Isomorphic JavaScript. Dzięki temu, będziemy mogli wyrenderować stronę HTML po tronie backend'u, co pozwoli nam np. na szybsze ładowanie się strony głównej naszej aplikacji.
Muszę się również przyjrzeć Gulp’owi, gdyż on ma wbudowane reverse proxy.
Dzień 2 On-heap cache vs. Off-heap cache, Radek Grębski
Drugi dzień zaczął się bardzo mięsistą prezentacją na temat pamięci off-heap, czyli pamięci po za standardowym heap’em Javowym. Jest to pamięć, która nie jest zarządzana przez Garbage Collector, można w niej zapisywać tylko tablice bajtów (korzystająć ze standardowego API) i sami musimy zajmować się jej zwalnianiem.
Trochę podsumowując prezentację:
Aby zaalokować pamięć w Javie, można skorzystać z następujących klas: HeapByteBuffer (na stercie [heap], do 2 GB), DirectByteBuffer (po za stertą, do 2 GB), MappedByteBuffer (po za stertą, do 2 GB, pamięć perzystowana), Unsafe.allocateMemory() (więcej niż 2 GB).
Pierwsze 3 klasy mogą allokować do 2 GB ponieważ jako argument przyjmują int’a, który ich ogranicza. Bardzo ciekawą klasą jest MappedByteBuffer, która tworzy buffer w pamięci, który może być zapisywany do pliku na dysku. Ma on tą przewagę nad wszystkim innym, że w przypadku całkowitego crash’u maszyny wirtualnej zapis i tak się powiedzie. Operacja ta jest zapewniana przez system operacyjny.
Chcąc allokować pamięć większą niż 2 GB to już trzeba korzystać z Unsafe’a. Korzystanie z tej klasy nie jest łatwe i wygląda jakby sam Chuck Noris ją pisał. Właściwie ta klasa z definicji miała być dostępna tylko dla „zaufanego kodu”, czyli do wewnętrznego użytku przez Javę. Ale coś poszło nie tak i obecnie masa frameworków i bibliotek z niej korzysta. Co gorsza to klasa ma być niedostępna w Javie 9, więc będzie ciekawie. Sporo kodu trzeba będzie przepisać, albo znaleść haka, aby się dostać do odpowiedniego modułu.
Dalej było o Chronicle Map. Jest to mapa, która jest zapisywana po za stertą. Jest też perzystowalna, dzielona pomiędzy osobnymi procesami JVM (również po sieci). Jedynym minusem jest fixed size, tzn. musimy wiedzieć jak duże będą nasze obiekty. I tak dla String’ów i kolekcji musimy za pomocą @MaxSize zdefiniować jak maksymalnie długie będą nasze teksty i jak wielkie kolekcje w obiektach. Gdy przekroczymy granicę to dostaniemy błąd. Obiekty zapisujemy do bloków o stałej wielkości - trochę pamięci się marnuje, ale dostęp do niej jest łatwiejszy.
Dalej było sporo porównań szybkości działania Mapy i Chronicle Mapy. Następnie prelegent opowiedział jeszcze z grubsza o Hazelcas’cie i Redisie, które również porównał z Chronicle Map.
Purely functional data structures, Tomasz Kaczmarzyk
Na początku zaczęło się o tym jak w językach funkcyjnych są zaimplementowane Listy, że składają się z głowy i ogona, że ogon wykorzystuje dokładnie tą samą strukturę co pierwotna lista itd. Kto się uczył Skali, lub innego języka funkcyjnego, to na pewno kojarzy koncept.
Póżniej było już ciekawiej, o tym jak jest zbudowana kolejka w językach funkcyjnych, w której można dodawać elementy na końcu. W standardowej liście jest to bardzo kosztowna operacja. Kolejka wprowadza pewne ciekawe pomysły, jak może ona być wewnętrznie zorganizowana, aby efektywnie przeprowadzać operacje na niej, mi.in. dodawania elementu na końcu. Ten fragment prezentacji był bardzo fajny.
Następnie było o tym jak wewnętrznie jest zorganizowany Git i jaka to jest ładna struktura danych. Temat był mi już wcześniej znany, więc mnie aż tak nie zachwycił jak poprzednia część.
Prelegent miał bardzo fajne slajdy (pisane kredą po tablicy), z ładnymi animacjami przejścia.
Sane Sharding with Akka Cluster, Michał Płachta
Tutaj było mnóstwo programowania na żywo, które działało! Prelegent się dobrze do tego przygotował.
Na początek napisał pojedynczego aktora obsługującego jakieś zapytania i zrobił test wydajności. Następnie, razem z publicznością, udoskonalał rozwiazanie… Implementowaliśmy system rozdzielający paczki na taśmociągu w jakimś magazynie.
Jako drugi krok, prelegent dorzucił drugiego aktora, który tylko podejmował decyzję o przeznaczeniu paczki. Następnie pojawili się kolejni aktorzy i to już bardzo przyspieszyło obsługę zapytań. Na koniec był jeszcze przedstawiony Akka cluster, aby można było to łatwo skalować na więcej maszyn.
Recepta na retrospekcję z finezją, Wòjcech Makùrôt
Retrospekcje są wpisane w Agile Manifesto jako dwunasty punkt:
At regular intervals, the team reflects on how to become more effective, then tunes and adjusts its behavior accordingly.
czyli:
W regularnych odstępach czasu zespół analizuje możliwości poprawy swojej wydajności, a następnie dostraja i dostosowuje swoje działania do wyciągniętych wniosków.
Prelegent podał i opowiedział na przykładach swoje 10 punktów, które trzeba spełnić, aby mieć dobrą retrospektywę. Postaram się streścić, jak ja to zrozumiałem.
Trzeba się dobrze przygotować. Spisać sobie plan spotkania, załatwić wszystkie niezbędne pomoce materialne, poszukać inspiracji, aby nie było nudno.
Wprowadzamy jakiegoś IceBreak’era, aby rozmawiało się na luzie. Można odwrócić krzesła w sali, aby ludzie musieli zrobić coś innego. Prowadzący spotkanie (facylitator) może być niemerytoryczny - do niego należy moderacja i czasem pacyfikacja spotkania. Najważniejsze jest zdanie innych.
Sprawdzamy, czy z poprzedniej retrospekcji udało nam się zrealizować jakieś postanowienia. Jeśli nic się nie udało, to powinniśmy przerwać i zastanowić się dlaczego się nie udało.
Możemy opowiedzieć historyjkę, odnośnie tego co działo się w ostatnim sprincie. Budujemy przez to naszą wspólną świadomość.
Grupowanie i priorytetyzowanie problemów - powinniśmy zajmować się tylko tymi najważniejszymi problemami.
Dziel i rządź, czyli z którymi problemami jesteśmy zdolni sobie poradzić, i które będą miały największy wpływ na poprawę naszej sytuacji.
Analiza przyczyn, dlaczego coś nie działa. Tutaj możemy skorzystać z metody 5x dlaczego, ość Ishikawy
Planowanie naprawy, czyli: co trzeba zrobić, jak, kto będzie za to odpowiedzialny i na kiedy. Nie warto brać więcej niż 4 tematy do naprawy, bo to może być niemożliwe do zrealizowania.
Celebracja tego do czego udało się dojść, czyli warto podziękować za współpracę, nagrodzić jakoś uczestników, wyjść na piwo...
Śledzenie postępów w kolejnej iteracji, czyli sprawdzanie wykonania zadań.
Prelegent przedstawił 3 możliwe podejścia do refactoringu:
Codzienny refactoring
Pisanie całości od nowa
Przepisywanie modułów i podmienianie
Tylko jak to wszystko wytłumaczyć i sprzedać biznesowi? Warto zdecydować się na mierzenie jakiś metryk kodu. Można wziąć jakieś Sonarowe metryki dobrych projektów open source, porównać z metrykami naszych projektów, przełożyć na kasę i strać się wytłumaczyć, że to jest ważne. Warto zrobić sobie sceeena tych metryk z naszego projektu, aby później, po serii refaktoringów, zobaczyć czy i ile się poprawiło.
Warto też, przed pójściem do biznesu, trochę się przygotować. Można stworzyć jakieś prototypowe rozwiazanie i pokazać, że ono przynosi nam jakąś wartość. Przykładowo przyspieszymy build’a albo release’a.
Common fallacies of micro services, Marcin Matuszak
Prelegent w ciekawy sposób podszedł do tego, w jaki sposób obecnie są wynoszone pod niebiosa mikroserwisy, kontrargumentując potencjalne zalety jakie nam daje to podejście. I tak możliwość pisania każdego mikroserwisu w innym języku jest kiepski, bo jak ktoś napisze coś w bardzo egzotycznym języku (którego mało kto zna) i później się zwolni z pracy, to trzeba będzie nauczyć się tego języka, aby utrzymywać kod.
Monolityczne aplikacje wcale nie są takie złe. Są łatwe do pisania testów, w deploymencie i utrzymaniu. Jak rozmawiamy o mikroserwisach, to się skupiamy na tym, że mają być serwisy i że mają być małe. A zapominamy że mają sie komunikować po sieci, co przysparza masę dodatkowych problemów. Jeśli zepsuliśmy aplikację monolitową, to również i zepsujemy mikroserwisy.
Podsumowując całość, była to bardzo fajna konferencja, w końcu coś ciekawego i większego zawitało do Wrocławia. Nie miałem wysokich oczekiwań co do prelekcji, a okazały się one na dobrym poziomie. Byłem więc pozytywnie zaskoczony tą konferencją. Jednocześnie sam miałem okazję wystąpić i wyświetlać swoje slajdy po raz pierwszy na kinowym ekranie.
Ostatnio, miesiąc po poprzednim wystąpieniu na WrocJUGu, miałem okazję dzielić się swoją wiedzą na temat ElasticSearch’a. Najpierw było to w ramach dbconf - konferencji dla bazodanowców, a później na swoim podwórku, czyli Wrocławskim JUG’u. Początkowo kolejność miała być inna (najpierw WrocJUG, potem dbconf), ale nie wyrobiłem się z przygotowaniem. Nie wpłynęło to jednak na jakość obydwu wystąpień.
W ramach dbconf byłem właściwie tylko na swoim wykładzie i imprezach integracyjnych, gdyż nie czuję się typowym bazodanowcem. Zresztą konferencja odbywała się w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, więc była okazja aby zwiedzić okolicę.
Co do samego wykładu, to poszło mi chyba całkiem dobrze. Płynnie uruchamiałem wcześniej przygotowane przykłady i było trochę pytań z sali. Końcówkę musiałem jednak już gnać i pominąć parę szczegółów, bo niestety sztywne ramy czasowe nie pozwoliły mi na przekazanie wszystkiego. Po prezentacji było trochę pytań, na które już odpowiadałem po za salą.
Z całego pośpiechu zapomniałem zabrać zasilacza, ale na szczęście organizatorzy mi go odesłali, więc mogłem kilka dni później poprowadzić ten sam temat we Wrocławiu.
W ramach JUG’a pierwszy raz spotkaliśmy się w nowym miejscu tj. w Sanatorium Kultury na rynku. Bardzo fajne miejsce, ze sceną jak w teatrze i klimatycznym oświetleniem. Było trochę problemów z mikrofonem, ale jak już wymienili baterię, to działało.
Na spotkanie była chętna ponad setka ludzi, ale na sali była już tylko połowa z tego.
Na szczęście nie ograniczał mnie czas i cała prezentacja zajęła mi 2 godziny! Było sporo pytań z publiczności, zwłaszcza od Kamila i jeszcze jednej osoby, która wcześniej pracowała sporo z Apache Solr. Nie na wszystkie umiałem odpowiedzieć, bo nie jestem specjalistą w temacie i nie spotkałem się z niektórymi omawianymi przypadkami.
Udało mi się na szczęście zebrać trochę feedbacku, tego dobrego i złego, więc uważam, że warto go tutaj zapisać, aby za jakiś czas zrobić sobie retrospekcję i sprawdzić czy się coś poprawiło. Dziękuję wszystkim dzielącym się ze mną swoją opinią!
Uwagi:
“Podczas przełączania slajdów machałeś ręką, jakbyś chciał rapować” - fakt, widać to na nagraniu, do poprawki.
“Warto by mieć ciągle agendę gdzieś z boku, bo często pytania wybiegały mocno w przód (dotyczyły tematu który nie był jeszcze omawiany)” - choć nie spotkałem się z takim podejściem na konferencjach, ale to może mogę być pierwszy ;) Rzeczywiście można wywiesić agendę gdzieś z boku i wtedy osoby zadające pytanie mogą 2 razy się zastanowić, czy to aby na pewno jest dobry moment na dane zapytanie. Można jeszcze wydrukować kartki z agendą i umieścić na siedzeniach jak w teatrze lub operze, ale to jeszcze wyższy poziom ;)
“Dużo pytań o specyficzne tematy, których ktoś kto pierwszy raz spotyka się z narzędziem i tak nie zapamięta” - to fakt. Było sporo szczegółowych pytań, których osoby początkujące i tak nie zapamiętają. Z drugiej strony osoby zaawansowane też chcą coś wynieść z prezentacji, więc wypada odpowiedzieć. Ja się cieszę, że czasem była zażarta dyskusja, bo sam się przez to czegoś dowiedziałem. Fajne jest również to, że uczestnicy odpowiadają sobie nawzajem. Z drugiej strony liczne pytania trochę zaburzają tok prezentacji. Ciężko tutaj znaleźć złoty środek:/ Może powinienem rzadziej pytać, czy są jakieś pytania?
“Zabrakło przykładów z poziomu Javy” - no fakt skupiłem się na zapytaniach RESTJSON’owych, a zapomniałem, że jesteśmy na Java User Group. Dobra uwaga, powinno być więcej kodu z Javie. Chyba coś muszę dodać w kolejnej wersji (jeśli będzie kolejna wersja).
“Lepiej niż miesiąc wcześniej, gdzie puszczałeś wcześniej nagrany film” - tak, tym razem były przygotowane przykłady, które odpalałem na żywo. W prezentacji o Liquibasie bardzo dużo mogło pójść nie tak, więc lepiej było nagrać krótki filmik. Jest więc jakiś postęp.
“Widownia mogłaby bardziej uczestniczyć w tworzeniu przykładów” - mogłem pytać się np. jaki film utworzyć w indeksie, co poszukać itp. Do poprawki.
“Przydałyby się jeszcze jakieś fajerwerki. Nawet najlepsza prezentacja jeśli trwa długo, potrzebuje przerywnika” - był żart o masturbacji… Ale fakt zapomniałem o zasadzie, która kiedyś była dla mnie bardzo ważna, aby był jakiś śmieszny przerywnik w trakcie. Zwłaszcza, że prezentacja zajęła mi 2 godziny. Nie wiedziałem wcześniej, że może mi to tyle zająć.
“Sekcja "teoretyczna" powinna zostać lepiej omówiona” - nie wiem co miałbym jeszcze omawiać w kwestii teoretycznej… postawiłem bardziej na praktykę.
“Wymowa: "bede", "must", "fuzzy", "schema” i język potoczny: "klepał w klawiaturę", “mianowicie” - chyba trochę za dużo oglądania Pana Wiesława Wszywki. Nad wymową niektórych słów muszę trochę popracować, ale języka potocznego nie zmienię - innym osobom luźny styl prowadzenia prezentacji się podobał (wliczając w to mnie), więc tak już zostanie. Nie chcę gadać jak nudny wykładowca.
“Próby kodowania na żywo kiepsko wychodzą” - fakt chciałem coś tam małego zakodować w trakcie - pod wpływem pytania z publiczności - i były z tym pewne problemy. Podpowiadania składni brak, nie robiłem tego wcześniej, po za tym inne obszary mózgu są odpowiedzialne za mówienie i za pisanie - nie jestem w stanie robić tego równocześnie.
Była jeszcze masa pozytywnych komentarzy. Większości bardziej się podobało niż nie podobało. Nie będę jednak przytaczał tych pozytywnych komentarzy.
A już za niecały miesiąc, 33 degree 4 charity zawita do Wrocławia. Będę tam mówił o Liquibase, czyli mój temat z 67 spotkania WrocJUG. Trzeba będzie go trochę zmodyfikować, aby zmieścić się w wyznaczonym czasie. I będę mógł zobaczyć swoją prezentację na dużym ekranie :) Już dzisiaj wszystkich serdecznie zapraszam!
Poniżej slajdy dla zainteresowanych odnośnie ElasticSearch’a:
Ostatnio miałem przyjemność poprowadzić 67 spotkanieWrocławskiego JUG'a na temat: Liquibase - zarządzanie zmianami w relacyjnych bazach danych.
Co prawda podobny temat przedstawiałem niemal rok temu na dbconf.pl, ale chciałem w ramach JUG'a zrobić bardziej praktycznie i z przykładami. Tworzyłem więc (przez rok z wieloma przerwami) przykładową aplikację, aby zaprezentować to, co chciałem. Zabrało mi to tyle czasu, bo walczyłem ze Spring Boot'em, Java Movie Database, Postregssem, MySQLem, mapowaniem Hibernate'a, a do tego wszystkiego chciałem pokazać choć proste GUI, a więc jeszcze AngularJS i HTML. Ostatecznie na prezentacji i tak puszczałem nagranie, jak można dodać Liqibase'a do istniejącego projektu, bo znając życie to podczas wystąpienia i tak by coś nie zadziałało, albo nie wiedziałbym jak zwiększyć czcionkę w Idei ;) Dodatkowo miałem mikrofon, który musiałem trzymać w ręce, więc było by ciężko.
Wnioski jakie z tego płyną, to:
- przygotowanie super przykładów, zajmuje wiele czasu - zbyt wiele
- przykłady nie muszą być super dopieszczone i powinny koncentrować się na głównym problemie, a nie dodatkowych aspektach wizualnych
- lepiej skupić się na samej prezentacji - na careercon.pl miałem 5 dni na przygotowanie prezentacji o Javie 8 i się udało (może nie na takim poziomie jakbym sobie tego życzył, ale feedback nie był najgorszy)
Dziękuję sponsorowi spotkania, firmie:
za zapewnienie żłocistego napoju chłodzącego dla uczestników.
Wykład był też nagrywany, ale jego jakość może być wątpliwa, więc jeszcze nie wiem czy udostępnię.
Dziękuję wszystkim uczestnikom za udział i za pozytywny feedback. Widziałem, że pod koniec trochę już niedawaliście rady, ale jakoś dotrwaliście szcześliwie do końca. Wszelki dodatkowy feedback (zwłaszcza ten konstruktywno-krytyczny - co można na przyszłość ulepszyć), mile widziany!
A w najbliższym czasie ponownie się szykuję na dbconf.pl i pewnie będzie pra premiera na WrocJUGu. Jakoś polubiłem tą konferencję, bo może nie jestem do końca typowym bazodanowcem, ale jako że konferencja odbywa się tym razem w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, to jest okazja zwiedzenia okolicy i pooddychania czyst[sz]ym powietrzem. Chcę również pokazać bazodanowcom, że po za bazami SQL (od firmy na O. lub I.) są też jeszcze ciekawe rozwiązania. Na koniec mały bonus zachęcający do robienia prezentacji
